Και στην Ελλάδα η «μίσθωση» φιλίας μέσω ιντερνετικής ιστοσελίδας


Ενοικιάζεται φίλος, τιμή συζητήσιμη...
Και στην Ελλάδα η «μίσθωση» φιλίας μέσω ιντερνετικής ιστοσελίδας
Συνάντησα τον «φίλο» μου τον Κώστα για καφέ στον Εθνικό Κήπο. Καθήσαμε ο ένας απέναντι από τον άλλον. Παραγγείλαμε. Εκείνος φρέντο καπουτσίνο, εγώ ελληνικό καφέ.
Ακούμπησε στην πλάτη της καρέκλας του και άναψε τσιγάρο. Αρχίσαμε να συζητάμε: για τζαζ μουσική, τις δουλειές μας και την Αίγινα, όπου ο Κώστας θα πήγαινε διακοπές. Τίποτα πολύ προσωπικό. Αυτή ήταν, άλλωστε, και η συμφωνία για να τον «νοικιάσω»: θα περνούσαμε 60 λεπτά για καφέ και χαλαρή κουβέντα. Εκείνος, μιλούσε ήρεμα- χαμογελούσε συχνά- και άκουγε όσα του έλεγα με ενδιαφέρον. Εγώ, ευχαριστήθηκα τη συζήτηση και όταν ήρθε ο λογαριασμός πλήρωσα τον καφέ. Η συμφωνία, συμφωνία και τα έξοδα δικά μου.
Αποφάσισα να «νοικιάσω» τον Κώστα- τον μοναδικό «φίλο προς ενοικίαση» στο κέντρο της Αθήνας όταν γράφονταν αυτές οι γραμμές- μέσω της ιστοσελίδας www.rentafriend.com, η οποία διαφημίζεται ως «το μεγαλύτερο δίκτυο “πλατωνικής φιλίας” με 2.800 εγγεγραμμένους συνδρομητές σε όλο τον κόσμο». Στην Ελλάδα οι διαθέσιμοι φίλοι ήταν μόνο τρεις.
Το προφίλ του Κώστα Παπαγεωργίου στο Διαδίκτυο με είχε προϊδεάσει θετικά: είναι 44 ετών, προγραμματιστής, του αρέσει να διαβάζει κείμενα ψυχολογίας, ενώ έχει γνώσεις χειροπρακτικής. Αποφάσισα να του τηλεφωνήσω. Στο κινητό του, το οποίο είχε επίσης αναρτήσει στην ιστοσελίδα. Το ραντεβού δόθηκε στον σταθμό του Μετρό Συντάγματος. «Τιμή διαπραγματεύσιμη», είχε σημειώσει. Οπως μου ξεκαθάρισε από την αρχή, είχε αποφασίσει να μην πάρει χρήματα. Ο καφέςκερασμένος από μένα- ήταν αρκετός. «Από το Rentafriend.com δεν περιμένω τόσο να πάρω όσο να δώσω. Η επαφή η ίδια είναι σημαντική», έσπευσε να ξεκαθαρίσει ο Κώστας όταν βρεθήκαμε.
Η ιστοσελίδα Rentafriend.com άρχισε να λειτουργεί τον Σεπτέμβριο του 2009 στο Στούαρτσβιλ- μια αγροτική κωμόπολη στο Νιου Τζέρσεϊ των Ηνωμένων Πολιτειών- από τον 30χρονο Σκοτ Ρόσενμπαουμ, σύμβουλο μάρκετινγκ για επιχειρήσεις στο Διαδίκτυο.
Ο κ. Ρόσενμπαουμ είναι παντρεμένος, πατέρας δύο παιδιών και διαχειρίζεται, όπως είπε την πορεία πολλών ιστοσελίδων εδώ και μία δεκαετία. Αποφάσισε να δημιουργήσει το Rentafriend.com έχοντας παρατηρήσει ένα μεγάλο επιχειρηματικό κενό στην αγορά των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης στις ΗΠΑ. «Υπάρχουν δεκάδες ιστοσελίδες για αναζήτηση φιλίας ή ερωτικού συντρόφου στην Αμερική, αλλά καμία για ενοικίαση ενός ντόπιου, αυστηρά πλατωνικού φίλου. Αφού έκανα μια ενδελεχή έρευνα αγοράς, συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν και πολλοί καλοί λόγοι για να νοικιάσει κανείς έναν φίλο», είπε ο κ. Ρόσενμπαουμ.
Απαγορεύεται. Οπως αναφέρεται και στην ιστοσελίδα, οι εγγραμμένοι χρήστες του Rentafriend.com μπορούν να νοικιάσουν κάποιον για να τους συνοδεύσει σε μια συναυλία ή ένα εστιατόριο, να τους μάθει ένα νέο σπορ, μια ξένη γλώσσα ή δεξιότητα, ακόμα και να τους παρέχει ψυχολογική υποστήριξη ή μια φιλική συμβουλή. Η σωματική επαφή απαγορεύεται αυστηρά. Η υπηρεσία, αναφέρει η περιγραφή, είναι εξαιρετικά χρήσιμη σε επαγγελματίες που ταξιδεύουν συχνά στο εξωτερικό, καθώς τους συστήνει κάποιον ντόπιο για να τους ξεναγήσει στην καινούργια πόλη.
Τα προφίλ των 218.000 διαθέσιμων φίλων προς ενοικίαση σε όλο τον κόσμο (όνομα, φωτογραφία, ηλικία) είναι ανοικτά σε όλους τους χρήστες εκτός από τις προσωπικές πληροφορίες (τηλέφωνο, email) που παρέχονται μόνο με συνδρομή 24,95 δολαρίων τον μήνα ή 69,95 δολαρίων τον χρόνο.
50.000 αιτήσεις. «Προσλαμβάνουμε καθημερινά φίλους από όλο τον κόσμο. Λαμβάνουμε από 5.000 έως 50.000 αιτήσεις φίλων κάθε μήνα και αυτό εξαρτάται από τη χώρα και την περιοχή ανά τον κόσμο», είπε ο κ. Ρόσενμπαουμ, συμπληρώνοντας ότι όλες οι αιτήσεις εξετάζονται σχολαστικά από τον ίδιο πριν αναρτηθούν στο Διαδίκτυο. «Εγινα αμέσως δεκτός. Ελαβα ένα e-mail και αυτό ήταν όλο», είπε ο Κώστας εξηγώντας μου τη διαδικασία. Ο κ. Ρόσενμπαουμ λέει ότι η εταιρεία του έχει αναπτύξει ένα σύστημα «φιλτραρίσματος» των υποψήφιων φίλων, ώστε να πληρούν τα κριτήρια της ιστοσελίδας. Ωστόσο, παρέλειψε να μου αναφέρει ποια είναι αυτά. Η τιμή. Το προτεινόμενο- από την ιστοσελίδα - κόστος ενοικίασης ενός φίλου αρχίζει από τα 10 δολάρια την ώρα (8 ευρώ) και φτάνει μέχρι και τα 50 (38 ευρώ) και οι φίλοι κρατούν 100% του ποσού που κερδίζουν από την ενοικίασή τους. Αν θέλουν, βέβαια, μπορούν να διαπραγματευτούν την τιμή ή να συμμετάσχουν σε μια δραστηριότητα εντελώς δωρεάν.
«Ζητούν να βάλουμε τιμή σε πράγματα που δεν έχουν»
«Ηφιλία βασίζεται στην ανιδιοτελή, ανυστερόβουλη και άδολη προσφορά μεταξύ των ανθρώπων. Το να νοικιάσεις έναν φίλο καταργεί την έννοια της φιλίας», λέει ο Νίκος Βασιλάκος, σύμβουλος WWW. Οπως αναφέρει, το Rentafriend. com είναι σαν να νοικιάζεις συνοδό για να βγεις το βράδυ. «Πέραν του ότι δείχνει την ανικανότητα του καθενός να κάνει φίλους μόνος του, o δικτυακός τόπος ζητά να βάλουμε τιμή σε πράγματα που δεν έχουν, επειδή έτσι είναι δομημένη η κοινωνία μας και έτσι πρέπει», λέει. «Το Rentafriend. com αποτελεί άλλη μία ιντερνετική περίπτωση στην οποία κάποιοι έστησαν επιχείρηση εκμεταλλευόμενοι την ανάγκη των ανθρώπων για παρέα και συντροφικότητα. Οπως αναφέρει ο κ. Βασιλάκος, το πρόβλημα είναι ότι τα site γνωριμιών έχουν διασφάλιση προσωπικών δεδομένων. Στο Rentafriend. com όλα είναι πιο χαλαρά, όσον αφορά τον χρήστη. «Ας προσέξουν οι Ελληνες που βιάστηκαν να δηλωθούν, πού εισάγουν με τη βούλησή τους τα προσωπικά τους δεδομένα», αναφέρει.
«Η αμοιβή κάνει τα πράγματα απλά»
«Το θεωρώ αρκετά ενδιαφέρον. Δεν αποκλείεται να το έχουν κάνει άνθρωποι που θα ήθελαν να βγάλουν κάποιο χαρτζιλίκι εκμεταλλευόμενοι μια ανάγκη για κοινωνική επικοινωνία, αλλά δεν το βλέπω αρνητικά», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Νικόλας Χρηστάκης, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέας του βιβλίου «Φιλικές σχέσεις: νοήματα και πρακτικές στις ομόφυλες και στις ετερόφυλες φιλίες» (Ελληνικά Γράμματα) μαζί με τον σύμβουλο Δημοτικής Εκπαίδευσης Παναγιώτη Χαλάτση. «Η ύπαρξη της αμοιβής κάνει τα πράγματα πολύ πιο απλά. Οταν πάω στον κουρέα και δεν μου αρέσει το κούρεμα, θα πληρώσω αλλά δεν θα τον ξαναεπιλέξω.
Ετσι και σε αυτή την περίπτωση. Υπάρχει μία συμφωνία και η σχέση χρειάζεται να αντέξει στο τεστ της πραγματικότητας χωρίς καμία εξιδανίκευση», συμπληρώνει.
«Θα πάρω χρήματα αν ένας φίλος΄΄ ζητάει συχνά ψυχολογική στήριξη»
Υστερα από λίγα λεπτά συζήτησης με τον Κώστα μαθαίνω ότι είναι παντρεμένος με μια καθηγήτρια κιθάρας- η οποία γνώριζε για τη συνάντησή μας-, είναι γιος ηθοποιών που μεγάλωσε παίζοντας στα παρασκήνια θεάτρων της Αθήνας, δεν βαριέται εύκολα και το όνειρό του ήταν να γίνει γιατρός ή ψυχολόγος. Το τελευταίο βιβλίο που διάβασε ήταν το «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» του Νίτσε και του αρέσει η μουσική της τζαζ πιανίστριας Ντιάνα Κραλ.
Αυτά είπαμε. Υστερα, ομολογώ, ένιωσα άβολα. Δεν ήξερα τι άλλο να τον ρωτήσω. Ο Κώστας έσπευσε να γεμίσει τη σιωπή.
«Εχω διάθεση για φιλία και τον ελεύθερο χρόνο τον βρίσκω. Το Rentafriend. com μού έκανε αρχικά αρνητική εντύπωση. Δεν ξέρω γιατί, ίσως η λέξη “rent” (νοικιάζω)», λέει. «Εγγράφηκα, διέγραψα το προφίλ μου και ύστερα αποφάσισα να επιστρέψω για να μπορέσω να προσφέρω τη φιλία μου», συμπλήρωσε, λέγοντας ότι θα του άρεσε να παράσχει ακόμα και ψυχολογική υποστήριξη αν κάποιος το ζητούσε. Οπως είπε, αυτό κάνει και με τους πραγματικούς φίλους του. «Ο πόνος του άλλου είναι ιερός. Αν έρθει κάποιος να μου εμπιστευθεί προσωπικά του πράγματα, θα το σεβαστώ. Θα είναι τιμή μου. Θα προσπαθήσω να σταθώ δίπλα του. Βέβαια, αν μου ζητήσει να γίνεται αυτό συνέχεια και τακτικά, τότε, ναι, θα ζητήσω χρήματα», λέει.
«Παρ΄ ότι η σελίδα διαφημίζει την ΄΄ενοικίαση φίλων΄΄, στην ουσία πρόκειται για ενοικίαση συντροφικότητας. Η ΄΄ενοικίαση΄΄- και ως λέξη- φέρνει στο μυαλό μας την παροχή μιας πρόσκαιρης υπηρεσίας και η σελίδα το ξεκαθαρίζει αυτό», λέει στα «ΝΕΑ» η δρ. Τζούλι Ολπράιτ, κοινωνιολόγος με ειδίκευση το Διαδίκτυο και τις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και καθηγήτρια στο University of Southern California στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Από την Ιαπωνία. Η ιδέα του Rentafriend. com βασίζεται όντως στην παροχή υπηρεσιών. Ξεκίνησε στην Ιαπωνία, όταν μονογονεϊκές οικογένειεςπου περιθωριοποιούνταν λόγω έλλειψης του πατέρα ή της μητέρας- αναζητούσαν την προσωρινή αντικατάστασή του για μια κοινωνική εκδήλωση. «Παρατήρησα ότι η κλασική, ολοκληρωμένη οικογένεια - πατέρας, μητέρα, παιδιάαποτελεί ακόμα τη βάση της σύγχρονης ιαπωνικής κοινωνίας. Επειτα από κάποιον θάνατο ή διαζύγιο, η ενοικίαση ενός ψεύτικου πατέρα ή μιας μητέρας είναι συχνό φαινόμενο. Αν τα παιδιά έχουν, για παράδειγμα, κάποια εκδήλωση στο σχολείο, είναι σύνηθες ο γονέας να νοικιάζει έναν ΄΄σύντροφο΄΄ απλώς για να παραστεί μαζί του και να τα χειροκροτήσει», λέει ο κ. Ρόσενμπαουμ. Στην Αμερική, συμπλήρωσε, η ιδέα κερδίζει όλο και περισσότερους θιασώτες για άλλους λόγους. «Παρ΄ ότι η ιδέα της αντικατάστασης του προσώπου που απουσιάζει είναι ίδια και στις δύο κοινωνίες, στην Αμερική οι φίλοι προορίζονται μόνο για κοινωνικές εξόδους και όχι κοινωνική υποστήριξη».
Καθημερινές σχέσεις. «Η συντροφικότητα μπορεί να είναι η επιβράβευση αυτών των πρόσκαιρων σχέσεων στο Διαδίκτυο, που δεν οδηγούν σε κάποια ερωτική σχέση και δεν αποσκοπούν στο υλικό κέρδος», λέει η κ. Ολπράιτ, η οποία εδώ και 14 χρόνια μελετά την επίδραση της τεχνολογίας και των νέων μέσων- όπως το Facebook και το Τwitter- στις ανθρώπινες σχέσεις. «Αυτό που καταλαβαίνουμε για τις σχέσεις στο Διαδίκτυο είναι ότι έχουν χαρακτηριστικά καθημερινών σχέσεων και χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να καλύψουν την έλλειψη κοινωνικοποίησης με τους άλλους», συμπληρώνει.
Τα 60 λεπτά πέρασαν γρήγορα και ο Κώστας έπρεπε να φύγει. Το ίδιο και εγώ. Περπατήσαμε μαζί ώς τη στάση του λεωφορείου. «Οι άνθρωποι αποξενώνονται και χρησιμοποιούν ως δικαιολογία τη δουλειά για να μη συναντηθούν. Εχω δεκάδες φίλους στο Facebook που δεν πρόκειται ποτέ να δω από κοντά», λέει. Με το Rentafriend. com στοχεύει να γνωρίσει ενδιαφέροντα άτομα, έστω και αν τα συναντήσει μόνο για μία φορά. Στην ερώτηση αν ο ίδιος νιώθει μερικές φορές μοναξιά, μου απάντησε με χαμόγελο: «Οχι, πολλές φορές επιλέγω να είμαι μόνος».