Τι λένε βαθμολογητές των γραπτών των υποψηφίων του μαθήματος της Νεοελληνικής γλώσσας .
Το κείμενο που ακολουθεί είναι υπογεγραμμένο από 21 εκπαιδευτικούς – βαθμολογητές του μαθήματος της Νεοελληνικής γλώσσας:
«ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ…»
Ή ΜΙΑ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ.
Ως διδάσκοντες έχουμε υποχρέωση να συμβάλουμε στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων, κριτικά και ελεύθερα σκεπτόμενων πολιτών, που δεν αποδέχονται έτοιμη γνώση, θέσφατα και εξ αποκαλύψεως αλήθειες. Θεωρούμε λοιπόν απαραίτητο να εκφράσουμε τη γνώμη μας και να ασκήσουμε κριτική στις απόψεις του κειμένου που κλήθηκαν οι μαθητές της Γ΄ Λυκείου να πραγματευθούν πρόσφατα στις Πανελλαδικές εξετάσεις.
Πρώτο. Το κείμενο υποβάλλει την εντύπωση ότι η αυτομόρφωση και άρα γενικότερα η μόρφωση ταυτίζεται με επαγγελματική ειδίκευση και κατάρτιση. Αυτό συμβαίνει τόσο στο επίπεδο του φανερού όσο και (κυρίως) στο επίπεδο του λανθάνοντος μηνύματος του λόγου(ας πούμε με τις συνυποδηλώσεις, με αυτά που εννοούνται). Το δεύτερο είναι ίσως πιο επικίνδυνο γιατί δεν υπόκειται αυτόματα στον έλεγχο της λογικής. Έτσι υποτιμάται το γεγονός ότι η επαγγελματική προετοιμασία είναι μία μόνο πλευρά της συνολικής μορφωτικής προσπάθειας. Η αυτομόρφωση και η μόρφωση είναι πολύ ευρύτερη, ουσιαστικότερη και συνεχής διαδικασία:
Είναι επικοινωνία και αλληλεπίδραση ανθρώπων,
είναι κριτικό πνεύμα, ελεύθερη, απροκατάληπτη σκέψη,
είναι ευκαιρία ένταξης στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι με όρους γνώσης και ελευθερίας,
είναι ανάδειξη της αξίας της προσωπικότητας σε αντίθεση με τους μηχανισμούς χειραγώγησης,
είναι δύναμη ψυχής, προσπάθεια ψυχοσυναισθηματικής ωρίμανσης και εξανθρωπισμού,
είναι προετοιμασία ένταξης στις εργασιακές διαδικασίες με όρους αξιοπρέπειας και ανθρωπιάς,
είναι ανάπτυξη αρμονικής σχέσης με τη φύση, το πολιτισμικό περιβάλλον και το ιστορικό παρελθόν.
Δεύτερο. (Αρχικά παρατίθεται ολόκληρη η παράγραφος στην οποία θα εστιαστεί η κριτική):
«…Όμως οι πρωταρχικοί παράγοντες που καθιστούν την αυτομόρφωση αναγκαία για τα άτομα των σύγχρονων κοινωνιών είναι οι νέες επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις και οι συνεπακόλουθες μεταμορφώσεις της αγοράς εργασίας. Μία από τις συνέπειες αυτών των αλλαγών είναι ότι πολλά επαγγέλματα χάνουν γρήγορα την αξία και τη χρησιμότητά τους επειδή οι γνώσεις και οι δεξιότητες που τα άτομα κατέκτησαν στα πρώτα στάδια της ζωής τους καθίστανται ανεπαρκείς για το παρόν και το μέλλον. Η συνολική τεχνολογική αναδιάρθρωση της εργασιακής δραστηριότητας στερεί όλο και περισσότερο στα άτομα τη δυνατότητα να διατηρούν μία και μοναδική επαγγελματική ταυτότητα σε όλη τη διάρκεια της ενεργού ζωής τους. Κατά συνέπεια, ανεξάρτητα από τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες αυτής της κατάστασης για τα άτομα, οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους. Το γεγονός αυτό επιβάλλει στα άτομα να κατακτούν διαρκώς γνώσεις, να ανανεώνουν τις δεξιότητές τους, να αποκτούν γρήγορα νέες ειδικεύσεις, δηλαδή, να εκπαιδεύονται συνεχώς...».
Το νόημα της παραγράφου δεν είναι , κατά τη γνώμη μας, πραγματιστικό. Είναι κανονιστικό και ανάλγητο. Με σκληρότητα απευθύνεται στους νέους: «Ξεχάστε τη μόνιμη απασχόληση. Ξεχάστε ίσως γενικώς την απασχόληση ως δικαίωμα. Εξάλλου αν δεν βρίσκετε εργασία φέρετε εσείς πρωτίστως την ευθύνη που δεν αυτομορφώνεστε. Έτσι είναι η πραγματικότητα. Δε φταίει κανείς. Φταίνε οι τεχνολογικές αλλαγές, που εξαφανίζουν επαγγέλματα. Θα το υποστείτε αυτό «ανεξάρτητα από τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες».
Τρίτο. Το κείμενο θεωρεί απόλυτα και μονομερώς τις «επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις» ως «πρωταρχικούς παράγοντες» της εργασιακής περιπλάνησης και αβεβαιότητας. Η συλλογιστική πορεία είναι η εξής: Αλλάζουν οι τεχνολογίες, άρα εξαφανίζονται επαγγέλματα επομένως, ανεξάρτητα από τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες, οι νέοι άνθρωποι καλούνται να αλλάξουν δυο τρεις φορές επάγγελμα. Γι΄ αυτό πρέπει να αυτομορφώνονται, για να είναι ευέλικτοι (απασχολήσιμοι) στην αγορά εργασίας.
Ναι! Οι επιστημονικές – τεχνολογικές εξελίξεις είναι παράγοντας και μάλιστα σοβαρός των εργασιακών αλλαγών. Δεν είναι όμως «αναπόφευκτη θεϊκή κατάρα»! Έχουμε την υποχρέωση να πούμε καθαρά στους μαθητές και τους γονείς τους: Για την εργασιακή περιπλάνηση και ακόμα χειρότερα για την ανεργία την κύρια και καθοριστική ευθύνη φέρει:
το πολιτικό σύστημα στο βαθμό που εναγκαλίζεται και εξυπηρετεί τους (εγχώριους και αλλοδαπούς) ισχυρούς του πλούτου, ο τρόπος διαχείρισης των κοινωνικών υποθέσεων που τοποθετεί το κέρδος πάνω από τους ανθρώπους.
Δεν είναι μοίρα των νέων αδυσώπητη η ανασφάλεια, η εργασιακή αβεβαιότητα, η ανεργία! Δεν καταθέτουμε τούτη την ώρα πλήρη κοινωνική πρόταση αλλά οι κοινωνίες μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία ώστε να εργαζόμαστε όλοι πάνω σε αυτή τη γη, με αξιοπρέπεια και να καλύπτουμε τις θεμελιώδεις ανάγκες μας. Δεν πρέπει όμως να θεωρούμε μοιραία τη θέση μας, αλλά να είμαστε δρώντα πολιτικά υποκείμενα, που δεν αναθέτουν το μέλλον τους σε κανένα αυτόματο μηχανισμό της αγοράς και σε κανένα συστημικό διαμορφωτή της κοινής γνώμης.
Με τις απόψεις που διατυπώνουμε δε διεκδικούμε το αλάθητο. Διεκδικούμε και πραγματώνουμε το δικαίωμά μας να κρίνουμε. Το συγκεκριμένο κείμενο, (ανεξάρτητα από τις προθέσεις και τη λογική της επιστημονικής εργασίας της οποίας αποτελεί διασκευή) είναι κατά τη γνώμη μας, κείμενο ιδεολογικού επηρεασμού μέσα από τις Πανελλαδικές εξετάσεις.

(Αντί άλλου επιλόγου) :
ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ…
«Στο παιδί μου δεν άρεσαν ποτέ τα παραμύθια
Και του μιλήσανε για Δράκους και για το πιστό
Σκυλί
Για τα ταξίδια της Πεντάμορφης και για τον ά-
γριο λύκο
Μα στο παιδί δεν άρεσαν ποτέ τα παραμύθια
Τώρα, τα βράδια, κάθομαι και του μιλώ
Λέω το σκύλο σκύλο, το λύκο λύκο, το σκοτάδι
σκοτάδι,
Του δείχνω με το χέρι τους κακούς, του μαθαίνω
Ονόματα σαν προσευχές, του τραγουδώ τους νε-
κρούς μας.
Α, φτάνει πια! Πρέπει να λέμε την αλήθεια στα
παιδιά.»

Μ. Αναγνωστάκης, «Ο Στόχος».

Υ.Γ. Όσοι μπορείτε ξανακοιτάξτε το κείμενο των Πανελλαδικών εξετάσεων του 2003 στη Γλώσσα, που είναι διασκευασμένο απόσπασμα από το έργο του Κορνήλιου Καστοριάδη «Η Άνοδος της Ασημαντότητας».

ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΟΙ ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ.