Ένα νέο κύμα μετανάστευσης προς το εξωτερικό


Η Ελένη, στα 30 της σήμερα, ζει «έξω» εδώ και αρκετά χρόνια. Αγαπά τις σπουδές της και ένας λόγος που τις συνέχισε -σήμερα στη Νέα Υόρκη με αντικείμενο τη διαφήμιση- ήταν η σκέψη ότι ανά πάσα στιγμή παίρνει τις περγαμηνές της και επιστρέφει στην Ελλάδα για να εργαστεί. Αυτό το «δίχτυ ασφαλείας», όπως λέει η ίδια, σχίστηκε. «Τώρα γιατί να γυρίσω;», εξομολογείται στην Καθημερινή (2/5/2010). «Οι γονείς μου τα βγάζουν ήδη δύσκολα πέρα, να έχουν και μένα να συντηρούν αν κάτι πάει στραβά; Οχι. Εχω ήδη αρχίσει να στέλνω βιογραφικά σε εταιρείες στην Αμερική και την Ευρώπη. Το σοφό είναι να μείνω εκτός, έστω κι αν αυτό συχνά θα με πληγώνει...».
Είναι προς το παρόν βουβό, ένα κύμα σουέλ, αλλά ξέρεις ότι θα σηκώσει μεγάλη φουρτούνα. Ισα που αποτυπώνεται στους δείκτες, αλλά είναι εκεί απειλητικό. Ενα νέο κύμα μετανάστευσης από την Ελλάδα προς το εξωτερικό έχει αρχίσει να σχηματίζεται όχι μόνο από φοιτητές που αποφασίζουν να μείνουν «έξω», αλλά από επαγγελματίες όλων των κλάδων που βλέπουν την παραμονή στη χώρα σαν δρόμο που οδηγεί σε αδιέξοδο. Η διαρροή δυναμικού που παρατηρούνταν τα τελευταία χρόνια λόγω της εγχώριας ανεργίας και των εργασιακών συνθηκών μετασχηματίζεται σήμερα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης σε ένα γενικό «όποιος μπορεί φεύγει».
Εκτιμάται ότι την τελευταία δεκαετία έχουν φύγει από την Ελλάδα για να εργαστούν «έξω» ή έχουν παραμείνει εκεί μετά το πέρας των σπουδών τους, περισσότεροι από 550.000 Ελληνες (χωρίς να σημαίνει ότι όλοι βρίσκονται ακόμα εκεί). Η δυσμενής οικονομική κατάσταση αναμένεται να οδηγήσει πολλούς ακόμα στην έξοδο. Αυτή τη στιγμή, στα εικονικά «συρτάρια» της ευρωπαϊκής πύλης για την επαγγελματική κινητικότητα Eures, όπου καθημερινά αναρτώνται οι νέες θέσεις εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, βρίσκονται 7.849 «ελληνικά» βιογραφικά, γεγονός που φέρνει την Ελλάδα στη 14η θέση στην παγκόσμια λίστα των κρατών με τη μεγαλύτερη ζήτηση για εργασία στην Ε.Ε. (Πρώτη η Ισπανία με 77.283 βιογραφικά και ακολουθεί η Ιταλία με 61.677). Ταυτόχρονα, από έρευνα της εταιρείας ανθρωπίνου δυναμικού Μanpower προκύπτει ότι 9 στους 10 Ελληνες (87,7%) έχουν σκεφθεί να μεταναστεύσουν για να βρουν δουλειά. Μάλιστα, 4 στους 10 έχουν ήδη αλλάξει τόπο κατοικίας εντός συνόρων, για λόγους εργασίας και απ’ αυτούς περίπου το 30% επέλεξε το εξωτερικό. Από την ίδια έρευνα προκύπτει επίσης ότι περίπου 4 στους 10 προτίθενται να μετακινηθούν στο μέλλον για διάστημα από 1 έως 3 χρόνια. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που το 37% των Ελλήνων εργοδοτών αντιμετωπίζει δυσκολία στην κάλυψη διαθέσιμων θέσεων εργασίας ειδικά σε προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης, όπως αποκαλύπτει η πρόσφατη έρευνα της εταιρείας για την Ελλειψη Ταλέντων.
Η AIESEC είναι ένας διεθνής φοιτητικός οργανισμός που διευκολύνει τη μετακίνηση αποφοίτων σε άλλες χώρες για εργασία. Όπως λέει εκ μέρους του ελληνικού κλάδου της οργάνωσης ο κ. Γιάννης Χρηστίδης, κάτι φαίνεται να αλλάζει τελευταία. «Ήδη εδώ και τρία χρόνια παρατηρούμε ότι το ενδιαφέρον των Ελλήνων να συμμετέχουν στο πρόγραμμα έχει αυξηθεί. Αντίστοιχα, βλέπουμε ότι λιγοστεύουν οι ξένοι που διαλέγουν την Ελλάδα για να εργαστούν. Εδώ και λίγο καιρό όμως, η τάση “φυγής” προς τα έξω είναι εντονότερη. Και φαίνεται από το γεγονός ότι είναι διατεθειμένοι να βγουν έξω για να εργαστούν ακόμη και εθελοντικά. Αντιλαμβάνονται ότι αυτό που μετράει σε ένα βιογραφικό είναι η προσαρμοστικότητα».
Από αυτούς, συμπληρώνει ο ίδιος, «ένα σημαντικό ποσοστό δηλώνει πρόθυμο να παραμείνει στο εξωτερικό, να μην επιστρέψει». Οι Ελληνες βάζουν νερό στο κρασί τους - ίσως το πιο ενδεικτικό της αλλαγής που συντελείται. Ο αναπληρωτής γεν. γραμ. της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ κ. Στάθης Τσέγκος το έχει ήδη παρατηρήσει: «Μέχρι πρότινος, πολλοί συνάδελφοι αρνούνταν να πάνε να δουλέψουν π.χ. στο Ντουμπάι που υπήρχε μεγάλη ζήτηση. Υπήρχε απροθυμία», λέει στην «Κ». «Δεν ήθελαν να χάσουν τη βολή τους. Τώρα ήδη διαφαίνεται ότι στο γενικότερο κύμα μετανάστευσης θα υπάρξει και έξοδος μηχανικών στο εξωτερικό». Πώς να απορροφηθούν 105.000 εγγεγραμμένοι ενεργοί μηχανικοί σε μία οικονομία και έναν κλάδο οικοδομής σε βαθιά κρίση;
«Η έξοδος είναι μονόδρομος, ιδιαίτερα εφόσον συνεχίζουν οι σχολές να βγάζουν εκατοντάδες νέους μηχανικούς. Η ίδρυση νέων ΤΕΙ υπήρξε ανεξέλεγκτη -δυστυχώς δεν υπήρξε Καλλικράτης στην Παιδεία». Επόμενος σταθμός, λοιπόν, Βαλκάνια και Μέση Ανατολή.
Την ίδια ώρα, περίπου 10 νοσηλευτές κάθε μήνα αιτούνται από την Ενωση Νοσηλευτών Ελλάδος πιστοποιητικό υφιστάμενης επαγγελματικής κατάστασης, έγγραφο που απαιτείται για εργασία στις ευρωπαϊκές χώρες. «Υπάρχει πράγματι ζήτηση για έξοδο από τη χώρα», λέει ο Γενικός Γραμματέας της Ενωσης κ. Αριστείδης Δάγλας. «Οι ελλείψεις στην Ελλάδα είναι δεδομένες, και οι προκηρύξεις όχι τόσο συχνές». Από τα 28.000 μέλη της Ενωσης, οι 3.000 είναι άνεργοι. «Γι’ αυτό φοβούμαστε ότι η έξοδος είναι μεγαλύτερη. Πολλά παιδιά τελειώνουν τις σπουδές και φεύγουν έξω πριν το δηλώσουν, ενώ σε πολλές χώρες όπως στη Γερμανία δεν χρειάζεται βεβαίωση από την Ενωση». Εκτιμάται πάντως ότι για το 80%, ο προορισμός είναι η Αγγλία.
Για τους γιατρούς, η έξοδος πια είναι μαζική. Με τις δύο μεγαλύτερες Ιατρικές Σχολές της χώρας, του Πανεπιστημίου Αθηνών και του ΑΠΘ, να «παράγουν» 1.000 γιατρούς κάθε χρόνο (και την ίδια ώρα να συνταξιοδοτούνται 800 γιατροί), οι λίστες αναμονής γιγαντώνονται. (Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, σε όλη τη χώρα οι γιατροί είναι περίπου 62.000 και η αναλογία γιατρών - κατοίκων είναι 1:185, ενώ ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 1: 350. Στον Ιατρικό Σύλλογο της Αθήνας, που αριθμεί 22.000 μέλη, το 11,2% είναι άνεργοι). Έτσι, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, κάθε χρόνο αναχωρούν για τα νοσοκομεία του εξωτερικού περίπου 500 νέοι γιατροί - αριθμός που δεν αποτυπώνει την πραγματική εικόνα ωστόσο. Ερευνα της Εταιρείας Νέων Γιατρών και Επιστημόνων Υγείας αναφέρει ότι οι φοιτητές της Ιατρικής σε ποσοστό 70,3% σκέφτονται να λάβουν την ειδικότητά τους σε κάποιο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του εξωτερικού -κυρίως Αγγλία, Γερμανία και ΗΠΑ-, με προοπτική -γιατί όχι;- να μείνουν μόνιμα εκεί.
«Ζω στο εξωτερικό, σπουδάζω γιατρός και δεν υπάρχει περίπτωση να γυρίσω στην Ελλάδα - ούτε με σφαίρες», έγραφε ένας χαρακτηριστικά σε μπλογκ στις 20 Απριλίου. «Δεν φτάνει που τα “πολιτικά κέντρα”, συγγνώμη πανεπιστήμια, είναι άθλια, πρέπει να περιμένεις και αιώνες για μια ειδικότητα και να πληρώνεσαι με 950 ευρώ τον μήνα. Είναι απλά αστείο. Χαιρετισμούς στην Ελλάδα. Οπως τη καταντήσανε, ας τη λουστούνε».