Το µυαλό µας ταξιδεύει
Στη δουλειά µας, αλλά και όταν καθόµαστε µπροστά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή µπροστά στην τηλεόραση, τον µισό χρόνο σκεφτόµαστε άλλα πράγµατα. Έρευνα του Πανεπιστηµίου του Χάρβαρντ έδειξε πως µόνο το σεξ και τα παιδιά µας κρατούν το µυαλό µας πιστό στην πραγµατικότητα· και πως, αν θέλουµε να είµαστε χαρούµενοι, είναι καλύτερα να επικεντρώνουµε στο παρόν, όσο δυσάρεστο κι αν είναι.
Τον µισό από τον χρόνο που είµαστε ξύπνιοι, τον περνάµε σκεπτόµενοι πράγµατα άλλα από τη δραστηριότητα στην οποία υποτίθεται ότι είµαστε επικεντρωµένοι. Αυτό είναι το συµπέρασµα της µελέτης των Μάθιου Κίλινγκσουορθ και Ντάνιελ Γκίλµπερτ του αµερικανικού Πανεπιστηµίου του Χάρβαρντ, που δηµοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Science».
«Αντίθετα από τα άλλα ζώα, ο άνθρωπος περνάει µεγάλο µέρος του χρόνου του σκεπτόµενος πράγµατα που συµβαίνουν γύρω του, αναλογιζόµενος γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν, που θα µπορούσαν να συµβούν στο µέλλον ή που απλώς δεν θα συµβούν ποτέ», αναφέρουν οι δύο επιστήµονες.
Η αφηρηµάδα είναι ο τρόπος µε τον οποίο κατ'εξοχήν λειτουργεί ο εγκέφαλος. Αφηρηµένοι περνάµε το 46,9% της ηµέρας µας και υπάρχει µόνο µία δραστηριότητα στην οποία η αφηρηµάδα µας κατεβαίνει κάτω από το 30%: η σεξουαλική. Εργασία, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τηλεόραση και συζήτηση αποτελούν εξαιρετικό υπόβαθρο για να αφαιρούµαστε. Τα σπορ, το παιχνίδι, το ραδιόφωνο, η φροντίδα του σώµατός µας ή των παιδιών µας είναι αντιθέτως ασχολίες που κρατούν το µυαλό σχετικά περισσότερο στην πραγµατικότητα.
 Η αφηρηµάδα (mind wandering) είναι τόσο διαδεδοµένη επειδή είναι αδύνατο να σταµατήσουµε τη σκέψη, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι φτιαγµένος για να εργάζεται ακατάπαυστα», εξηγεί στην ιταλική «Ρεπούµπλικα» η ψυχολόγος Μαρία Μπραντιµόντε. «Όσο πιο καταναγκαστικό είναι αυτό που κάνουµε τόσο περισσότερο το µυαλό µας θα αναζητήσει και θα βρει εναλλακτικές οδούς για να ακολουθήσει.
Η συγκέντρωση είναι υψηλότερη στις δραστηριότητες στις οποίες µετέχουµε συναισθηµατικά, όπως η σεξουαλική».
Έρευνα µε iPhone
Για να ακολουθήσουν την πορεία των σκέψεων των 2.250 εθελοντών τους, οι ψυχολόγοι του Χάρβαρντ χρησιµοποίησαν το iPhone µε µια ειδική εφαρµογή. Στη διάρκεια της ηµέρας, οι εθελοντές έπρεπε να γνωστοποιούν επανειληµµένα µέσω του &8710;ιαδικτύου τη δραστηριότητά τους και να επισηµαίνουν τις αφηρηµένες στιγµές τους. Συχνά (42,5% των περιπτώσεων), το µυαλό αφαιρούνταν από ευχάριστες σκέψεις. Στο 26,5% των περιπτώσεων η αφηρηµάδα οφειλόταν σε δυσάρεστες σκέψεις και στο 31% η φαντασία ήταν ουδέτερη.
Η αδυναµία συγκέντρωσης προκαλεί αίσθηµα απογοήτευσης, σε σηµείο που οι δύο ερευνητές τιτλοφόρησαν το άρθρο τους «Ένα µυαλό που περιπλανιέται είναι ένα θλιµµένο µυαλό». Αυτός είναι ο λόγος, υποθέτουν οι ερευνητές, για τον οποίο «πολλές φιλοσοφίες και θρησκείες διδάσκουν ότι η ευτυχία έγκειται στο να ζεις το παρόν και εκπαιδεύουν τους πιστούς τους να συγκεντρώνονται, να µένουν στο “εδώ και τώρα” και να αντιστέκονται στους “περισπασµούς”». Είναι χαρακτηριστικό το ότι µια άλλη δραστηριότητα εκτός από το σεξ που αποδεικνύεται απρόσβλητη από τις σποραδικές σκέψεις είναι η προσευχή που συνδέεται µε τον διαλογισµό.