Η απόρρητη ματιά των ΗΠΑ για την Ελλάδα

Από ένα τηλεφώνημα του εκπροσώπου Τύπου της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, Στούαρτ Σμιθ, πληροφορήθηκε ο υπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Δρούτσας, τη μαζική διαρροή απόρρητων εγγράφων της αλληλογραφίας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ με τις διπλωματικές αποστολές των ΗΠΑ σε ολόκληρο τον κόσμο, μέσω της ιστοστελίδας Wikileaks. Η αμηχανία της αμερικανικής πλευράς φάνηκε από την πρώτη στιγμή. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τηλεφώνημα βρήκε τον Δ. Δρούτσα στη Θεσσαλονίκη για την Υπουργική Σύνοδο του Οργανισμού Συνεργασίας των χωρών του Ευξείνου Πόντου και ο συνομιλητής του δεν μπήκε σε λεπτομέρειες. Δε θα μπορούσε, άλλωστε, καθώς μιλάμε για 1.758 έγγραφα που αναφέρονται στην Ελλάδα, ενώ υπάρχουν ακόμη 1.253 που αναφέρονται στην Κύπρο. Από τα τηλεγραφήματα αυτής της «πρώτης δόσης» δεν προκύπτουν μεγάλες εκπλήξεις ή ανατροπές. Ωστόσο, τα στοιχεία που προκύπτουν έχουν αξία, καθώς επιβεβαιώνονται εκτιμήσεις και δημοσιογραφικές πληροφορίες σχετικά με τις απόψεις της αμερικανικής διπλωματίας στα ανοιχτά μέτωπα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής:
- Ελληνοτουρκικά: Μία από τις μεγαλύτερες αποκαλύψεις -μέχρι στιγμής- της Wikileaks είναι η αποτύπωση της έντονης δυσπιστίας στις αμερικανικές αναλύσεις για την πορεία που χαράζει η Αγκυρα, τους στόχους του Ταγίπ Ερντογάν και το νεο-οθωμανικό όραμα του Αχμέτ Νταβούτογλου. Το γεγονός ότι οι Αμερικανοί διπλωμάτες εστιάζουν στο σχέδιο προβοκάτσιας «Βαριοπούλα» μαρτυρά ότι η Ουάσινγκτον συμμερίζεται τις ανησυχίες Ευρωπαίων αναλυτών για τη «στροφή προς ανατολάς» που διαφαίνεται στις επιλογές της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή και έναντι του Ιράν. Σε εμπιστευτικό τηλεγράφημα με ημερομηνία 27 Ιανουαρίου 2010, η αμερικανική πρεσβεία στην Αγκυρα σημειώνει ότι το σχέδιο που είχαν εμπνευστεί στρατιωτικοί προέβλεπε «βομβιστικές επιθέσεις σε μουσουλμανικά τεμένη και προσπάθεια να προκληθεί κρίση με την Ελλάδα, ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες για στρατιωτική επέμβαση». Αίσθηση προκαλεί και η παρατήρηση ότι δεν αποκλείεται να επαναληφθούν στο μέλλον προσπάθειες ανάλογης προβοκάτσιας, στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης κυβέρνησης - ενόπλων δυνάμεων στην Τουρκία...
- Ενέργεια: η Ουάσινγκτον δεν είδε εξαρχής με «καλό μάτι» την ελληνορωσική προσέγγιση που επιχείρησαν οι Βλαντίμιρ Πούτιν - Κώστας Καραμανλής. Ειδικότερα, στην περίπτωση του αγωγού μεταφοράς πετρελαίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη προέκυψαν εσχάτως μεγάλα προβλήματα, κυρίως με υπαιτιότητα της Βουλγαρίας. Το νέο στοιχείο είναι η εκτίμηση - προσδοκία της αμερικανικής πλευράς να κάνει πίσω στο θέμα των αγωγών η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου. Υπάρχει αναφορά που έκανε σε προεκλογική ομιλία του στην Αλεξανδρούπολη, όπου ζητούσε την επαναδιαπραγμάτευση της τριμερούς ελληνορωσοβουλγαρικής συμφωνίας για τον αγωγό και ο συντάκτης του συγκεκριμένου τηλεγραφήματος διατυπώνει την εκτίμηση ότι «η νέα κυβέρνηση δε θα είναι θετικά διακείμενη στη συμφωνία για τους αγωγούς».
- Σκοπιανό: Στις 11 Σεπτεμβρίου 2009 ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Φίλιπ Γκόρντον συναντά στο Παρίσι το διπλωματικό σύμβουλο του Γάλλου Προέδρου, Νταβίντ Λεβίτ. Σε έγγραφο του Wikileaks αναφέρεται ότι συζήτησαν για το «θέμα της Μακεδονίας» -παραμονές των εκλογών στην Ελλάδα. Οι δύο συνομιλητές συμφωνούν ότι μία νέα, ισχυρή ελληνική κυβέρνηση -είτε συντηρητική είτε σοσιαλιστική- θα είναι ευκολότερο να επιδείξει ευελιξία. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και τα Ηλύσια Πεδία προκύπτει, ταυτόχρονα, ότι συμφωνούσαν πως τα πράγματα θα είναι πολύ απλούστερα, εάν τα Σκόπια αποσύρουν τον όρο περί δημοψηφίσματος για την έγκριση τυχόν συμφωνίας, ενώ η Αθήνα θα «διευκόλυνε» την κατάσταση εάν αποδεχόταν να μην αντικατασταθούν τα διαβατήρια της ΠΓΔΜ (που αναφέρουν τον όρο «Μακεδονία»). Είναι, ίσως, η πρώτη φορά που αποδεικνύεται πως υπάρχει «σύμπλευση» σε ορισμένα σημεία ανάμεσα σε Ουάσινγκτον και Παρίσι για το Σκοπιανό.
- Κυπριακό: Ουδείς εξεπλάγη από την έντονη δυσφορία της βρετανικής πλευράς έναντι του αείμνηστου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Τάσσου Παπαδόπουλου, μετά το «όχι» στο σχέδιο Ανάν το 2004. Υπεύθυνος Εξωτερικών Σχέσεων της ΕΕ τότε, ο λόρδος Κρις Πάτεν έλεγε σε δείπνο προς Αμερικανούς διπλωμάτες στις Βρυξέλλες, στις 27 Απριλίου 2004, ότι η Ευρώπη έπρεπε να περιμένει τη συμπεριφορά του, επειδή είχε να αντιμετωπίσει το «δικηγόρο του Μιλόσεβιτς». Μεγαλύτερη έκπληξη προκαλούν οι πληροφορίες που δημοσιοποιήθηκαν μέσω του Wikileaks για τριβές μεταξύ Αμερικανών και Βρετανών, με επίκεντρο τη χρήση της βάσης του Ακρωτηρίου στην Κύπρο. Οι ΗΠΑ τη χρησιμοποιούσαν παράνομα για κατασκοπικές πτήσεις σε Λίβανο, Ιράκ και Τουρκία, ενώ η Βρετανία αντέδρασε επικαλούμενη παραβίαση της συνθήκης παραμονής των βάσεων στο νησί -αλλά χωρίς αποτέλεσμα.