Γ. Πανάρετος, ο αυτόνομος υφυπουργός
Τον Μάιο του 1996 ο υπουργός Παιδείας Γιώργος Παπανδρέου ανακοινώνει αλλαγές για την εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση. Το νέο σύστημα πρόσβασης ακούει στο όνομα «Εθνικό Απολυτήριο». Μετά το πανηγυρικό των ανακοινώσεων στο Ζάππειο Μέγαρο, ξεκίνησε διάλογος με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Ο διάλογος δεν τελείωσε ποτέ και το νομοσχέδιο δεν έφτασε ποτέ στη Βουλή.
Ο Γ. Πανάρετος ήταν πάντα στο πλευρό του Γ. Παπανδρέου. Ευφυής, μεθοδικός, βαθύς γνώστης των εκπαιδευτικών θεμάτων. Νηφάλιος και διακριτικός. Κι όμως, πριν προλάβει να ζεστάνει την καρέκλα του στο υπ. Παιδείας, έγινε το νούμερο ένα πρόβλημα της κυβέρνησης Τον Γ. Παπανδρέου διαδέχτηκε ένας άλλος υπουργός. Ο Γεράσιμος Αρσένης. Με το καλημέρα, προχώρησε κι αυτός σε αλλαγές στο εξεταστικό, που έφεραν ριζικές ανατροπές στα μέχρι τότε ισχύοντα. Το νομοσχέδιο έφτασε στο «άψε-σβήσε» στη Βουλή και παρά τις σφοδρότατες αντιδράσεις, έγινε νόμος του κράτους.
Την προχειρότητα και τη σκληρότητα αυτού του εξεταστικού συστήματος ανέλαβε να διορθώσει και να μαλακώσει ένας άλλος υπουργός. Ο Πέτρος Ευθυμίου. Η θητεία του σφραγίστηκε από πληθώρα υπουργικών αποφάσεων που τροποποιούσαν, συμπλήρωναν ή ανέτρεπαν τα ισχύοντα στη μεταρρύθμιση του προκατόχου του. Μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο το οικοδόμημα του Γ. Αρσένη είχε διαλυθεί.
Τα «παθήματα», όμως, φαίνεται πως δεν γίνονται για όλους «μαθήματα». Σε όλη την παραπάνω διαδρομή ο Γιάννης Πανάρετος ήταν παρών. Αλλοτε σε πρώτο πλάνο, όπως το 1996 ως γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας δίπλα στον Γ. Παπανδρέου, άλλοτε σε δεύτερο πλάνο, αφού ακολούθως διετέλεσε πρόεδρος του ΕΣΥΠ, θέση από την οποία μάλιστα αντιπολιτεύτηκε σκληρά τους άλλους υπουργούς του ΠΑΣΟΚ, κυρίως όμως τον Γεράσιμο Αρσένη, για λάθη ουσίας αλλά και τακτικής. Σε αυτά είχε συμπεριλάβει και την απουσία διαλόγου για μείζονα εκπαιδευτικά θέματα.
Ο Γ. Πανάρετος ήταν πάντα δίπλα στον Γ. Παπανδρέου όλα αυτά τα χρόνια. Ευφυής και μεθοδικός, βαθύς γνώστης εκπαιδευτικών θεμάτων, ήταν ο άνθρωπος που ερευνούσε και μελετούσε για λογαριασμό του Γιώργου πρόσωπα και πράγματα. Πάντα νηφάλια και διακριτικά. Για τους γνωρίζοντες, επομένως, καμία έκπληξη δεν προκάλεσε η τοποθέτησή του στο υπουργείο Παιδείας. Ενα υπουργείο στο οποίο ο Γιώργος Παπανδρέου θέλει να επενδύσει πολύ.
Κι όμως, πριν ακόμη ζεστάνει την καρέκλα του στο υπουργείο, ο εξ απορρήτων συνεργάτης του πρωθυπουργού μετατράπηκε στο νούμερο ένα πρόβλημα της κυβέρνησης. Ο ένθερμος υποστηρικτής του διαλόγου και των δημοκρατικών διαδικασιών, που ανέλαβε μάλιστα να υλοποιήσει και το εγχείρημα της «ανοιχτής διακυβέρνησης», δεν διαλέγεται ούτε με την Αννα Διαμαντοπούλου, που έχει το πρόσταγμα και την ευθύνη στο υπουργείο της Παιδείας. Αντιθέτως:
Μέσα από την ιστοσελίδα του, διατυπώνει θέσεις για προτάσεις για θέματα αιχμής, χωρίς καμία συνεννόηση με την υπουργό, προκαλώντας οργή στην ίδια, σύγχυση στην εκπαιδευτική κοινότητα και πονοκέφαλο στο Μαξίμου.
Διατυπώνει πρόταση περί δημιουργίας τοπικών κολεγίων διετούς φοίτησης, τη στιγμή που το θέμα με τα ιδιωτικά κολέγια παραμένει ανοιχτό.
Κάνει δηλώσεις για την κατάργηση της βάσης τού 10, όταν στο υπουργείο μελετούν ακόμα εάν και πώς θα γίνει αυτό. Θα εφαρμόζεται η βάση τού 10 μερικώς σε ορισμένα μαθήματα; Θα αντικατασταθεί από ένα άλλο σύστημα πιο αντικειμενικό; Θα μειωθεί από το 10 στο 8; Κι άλλος αιφνιδιασμός της υπουργού, η οποία μάλιστα άκουσε τον υφυπουργό της να μιλάει γι' αυτό από ραδιοφώνου. Κι όλα αυτά, στο παρά πέντε της έναρξης των εξετάσεων.
Ως παλιά καραβάνα στο υπουργείο Παιδείας και έμπειρος στατιστικολόγος, ζήτησε και πήρε την αρμοδιότητα για τις πανελλαδικές εξετάσεις. Αρμοδιότητα που παραδοσιακά κατείχε ο γενικός γραμματέας και ποτέ ο υφυπουργός. «Το δικαιούται και έτσι έπρεπε να γίνει», σχολίαζαν στελέχη του ΥΠΕΠΘ. Μόνο που εκείνος δεν τους δικαίωσε. Η πρώτη του επίσημη ανακοίνωση για τον αριθμό των εισακτέων έμελλε να είναι και η πρώτη επίσημη γκάφα του. Εδωσε στοιχεία λειψά, αποσπασματικά, από τα οποία δεν μπορούσαν να βγουν συμπεράσματα. Κανένα στοιχείο των πανελλαδικών εξετάσεων δεν μπορεί να αξιοποιηθεί αν δεν είναι συγκρίσιμο. Γεγονός που γνωρίζει καλά ο Γ. Πανάρετος. Κι όμως, τα στοιχεία μαρτυρούσαν ότι η δουλειά που έκανε ήταν πρόχειρη, στο πόδι. Γι' αυτό και την επομένη επανήλθε με συμπληρωματικούς πίνακες.
Κι ενώ η υπουργός είναι έξω φρενών μαζί του, ιδίως μετά τις δηλώσεις του για τη βάση τού 10, και το «θέμα Πανάρετος» έγινε θέμα και στο υπουργικό συμβούλιο, ο ίδιος ξαναχτυπά. Την επόμενη κιόλας μέρα.
Το μεσημέρι της Μεγάλης Τετάρτης δημοσιοποιεί στην ιστοσελίδα του την πρόταση του υπουργείου για τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των ΤΕΙ. Χωρίς προηγούμενη συνεννόηση με την υπουργό, χωρίς αυτή να τη γνωρίζει, χωρίς καμία διαβούλευση με το ΤΕΕ. Εβαλε την πρόταση στο Διαδίκτυο και μετά την κοινοποίησε και στην υπουργό για να την ενημερώσει. Για λόγους τυπικούς, δηλαδή.
Η Αννα Διαμαντοπούλου μετέφερε τις προάλλες στους συναδέλφους της το «θερμό κλίμα» της σχέσης της με τον υφυπουργό λέγοντας σαφώς ότι ούτε συνεργασία υπάρχει μεταξύ τους ούτε καν επικοινωνία. Στο υπουργείο Παιδείας το γνωρίζουν άλλωστε οι πάντες. Αυτοί οι δύο δεν μιλούν. Το γεγονός ότι τα πράγματα έχουν φτάσει σε οριακό σημείο, το γνώριζαν από καιρό στο Μαξίμου. Η υπουργός Παιδείας έχει διατυπώσει και γραπτώς τα συμβάντα με επιστολή της, πριν από λίγο καιρό, που είχε αποδέκτη τον ίδιο τον πρωθυπουργό.
Και τέλος, το «καλύτερο». Ο Γ. Πανάρετος έχει αναλάβει, μεταξύ άλλων, να σχεδιάσει νέο σύστημα εισαγωγής σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Η πρότασή του που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, προβλέπει ότι οι υποψήφιοι θα εξετάζονται για κάθε μάθημα σε δύο σκέλη. Το ένα σκέλος θα είναι το εξεταστικό (δηλαδή συγκεκριμένη ύλη), όπως είναι σήμερα. Το δεύτερο σκέλος, που εισάγεται για πρώτη φορά, θα είναι «διαγνωστικό» και θα εξετάζει τι γνωστικές ικανότητες έχει ο υποψήφιος. Τα θέματα αυτά θα αντλούνται από τράπεζα θεμάτων. Προβλέπει ακόμη ότι όποιος δεν πιάσει τη βάση στο διαγνωστικό σκέλος ενός μαθήματος, δεν θα μπορεί να μπει στο Πανεπιστήμιο.
Η πρόταση αυτή δεν έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του υφυπουργού. Ευτυχώς. Γιατί αν αναρτηθεί, αυτοί που πρώτοι θα τον πετροβολήσουν θα είναι οι πρώην υπουργοί Παιδείας του ΠΑΣΟΚ. Ολοι. Μηδενός εξαιρουμένου...